Mijn woordenboek heeft bij ‘stercus’ twee opmerkingen: 1. het betekent drek, mest. De tweede is een verwijzing naar Cicero, die iemand, die hij een rotvent vindt, typeert als ‘stercus curiae’, in zo’n typisch retorische draaiformulering, de praeteritio*: “nolo stercus curiae dici Glauciam”**. Hij zou dus Glaucia niet echt de drek van de senaat willen noemen, maar ondertussen heeft hij het wel even fijntjes gezegd. Ik moest de rem opzetten om niet verder het Cicerospoor te volgen, want eenmaal vertrokken op die klassiekenwebsites blijf je verder klikken. Bijv. http://www.attalus.org/bc1/index.html (bij het jaar 100 vind je Glaucia).
Dus terug naar stercus. De afkorting QSDF (geen enkele connectie met de middelste rij links op het azerty-toetsenbord, ook al dringt die zich nu hardnekkig op in mijn blikveld) is o.a. te vinden op de Fasti Antiates Maiores, de oudste teruggevonden Romeinse kalender. Daarop werden de dagen per maand aangeduid die gunstig (fasti) waren voor het uitvoeren van officiële en rituele handelingen en de dagen die dat niet waren, de nefasti. Het laatste woord vinden we nog in onze hedendaagse talen volop terug - iets vervelends of akeligs blijft altijd langer hangen.
QStDF staat voor ‘Quando Stercus Delatum Fas’, waarin je ‘Fas’ kort zou kunnen vertalen met ‘oké’. Dus zodra de stercus is weggehaald is het oké dat officiële gebeurtenissen weer plaatsvinden. Waar weggehaald? Uit de tempel van Vesta. Op de 15e juni. Was het daar dan zo vies en moesten die arme Vestalinnen eerst drek beginnen te vegen? Daar zijn in de oudheid zelf heel wat commentaren bij geschreven o.a. door Varro en Festus, maar ook Ovidius in zijn Fasti had er iets over te zeggen. Hier een artikel dat probeert uit te vissen wat die stercus in de tempel van Vesta nu echt was.
De auteur van het artikel, Peter Keegan, vindt bij Ovidius een andere verklaring. De Vestaalse maagden gebruikten meel, spelt en zout, opgelost in water, bij hun rituele handelingen om plaatsen en mensen te zuiveren. Stercus zou je in dit verband het ‘afval’ van deze riten kunnen noemen. Hij besluit dat stercus een tweeledige betekenis had: drek en ritueel afval.
Of ook een combinatie kan nuttig zijn, zoals Cato in zijn De Agricultura vermeldt: als de landbouwgrond wat te mager is, gooi er dan dierenmest (stercus) op in combinatie met plantaardige materie. Zoals mijn dochter doet voor haar moestuin: een manège is dolgelukkig dat ze hun paardenmest mogen komen leveren. Het resultaat is het cadeautje dat hier op tafel ligt: een courgette van 70 centimeter (tja dat groeit maar door als je weken op vakantie bent).
-----------------------------------
* Hier ga ik verder in op de stijlfiguren dissociatio en praeteritio: https://cycade.blogspot.com/2016/11/deze-week-zagen-we-in-het-tv-nieuws.html
** Cicero, De Oratore, 3,164
