Mohammed en de Romeinen

Dit onderwerp was iets waar ik een tijdje geleden niets over wist. Nu denk ik er iets over te weten. Maar er zal ongetwijfeld een socraat opduiken die mij met welgekozen argumenten terug naar mijn uitgangspunt zal praten:-) Dat ik eigenlijk niets weet.

Want het grootste deel van de documentatie die ik gevonden heb kan niet bepaald omschreven worden als wetenschappelijk onderbouwd, objectief of sereen. En bij dat kleine deel dat mij wel die kenmerken lijkt te vertonen ben ik niet in de positie om te verifiëren of dat wel zo is. Wat ik hier dus ga neerschrijven moet in dit licht bekeken worden: het zijn citaten die via de zoekmachine op mijn computerscherm terecht kwamen, waarbij ik soms mijn koran ter hand genomen heb om bepaalde verwijzingen te controleren. Die koranvertaling, gratis gekregen in de boekhandel een paar jaar geleden, is bewerkt door o.a. Hans Jansen, waardoor ik een zeker vertrouwen heb in de degelijkheid ervan. Maar op internet zijn er nog ettelijke andere koranvertalingen te vinden, die voor eenzelfde passage telkens verschillende bewoordingen weten te vinden. Ik heb die citaten zonder onderscheid overgenomen.

Er wordt algemeen aangenomen dat Mohammed geleefd heeft van 570 tot 632 o.t. - àls hij bestaan heeft. Eigentijdse historische bronnen bestaan er niet. Aan zijn bestaan wordt niet getwijfeld door een Herman H. Somers, psycholoog, die in de overleveringen (hadiths) van de uitspraken van Mohammed een consistent beeld vindt van een paranoïde persoonlijkheid, waaruit hij concludeert dat zo iemand echt bestaan kan hebben. Hans Jansen, arabist, speelt dan weer met een filologische hypothese dat de historische Mohammed zijn naam en eretitel Rasoel Allah (profeet/gezant van God) uit de christelijke liturgie verkregen zou hebben, via Arabische grenssoldaten in christelijke dienst, de grens namelijk tussen het christelijke Oost-Romeinse rijk en het Arabisch gebied.

Waarmee we bij de Romeinen zijn aanbeland. In Mohammeds tijd had je enkele zeer grote spelers op het wereldtoneel: de Perzen en de Oost-Romeinen, die eeuwen lang legers op elkaar afgestuurd hadden en dat zouden blijven doen tot 650, als heel het Perzische Sassanidenrijk veroverd wordt door wat nog maar een paar decennia daarvoor een onaanzienlijk Arabisch volk was. Hierboven ziet u het Byzantijnse rijk omstreeks Mohammeds geboorte (en die is te situeren ergens ten zuiden van het witte stukje land rechtsonder waar de Chassanidische stammen wonen).

Wat vinden we in de koran hierover? De koran, op schrift gesteld nà Mohammeds dood, bestaat uit 114 soeras (hoofdstukken), waarvan de dertigste ar-Roem genoemd wordt, 'de Romeinen'. Dat betekent niet dat heel deze soera over de Romeinen handelt, maar wel één van de eerste verzen, zoals dat gebeurt met de naamgeving van iedere soera. In 615 had Mohammed de openbaring van deze soera ontvangen. Mijn huiskoran formuleert het zo:

De Byzantijnen zijn verslagen
in het naastbijgelegen land
maar nadat zij verslagen werden
zullen zij verslaan
over enkele jaren. (30:2-4)

Het commentaar hierbij vraagt zich af: 'Gaat het in dit vers om de nederlagen van de Byzantijnen in de strijd tegen de Perzen waarbij o.a. Jeruzalem in 614 in Perzische handen viel? In ieder geval heroverde de Byzantijnse keizer Heraclius Jeruzalem in 622, het jaar van de hegira' (= de vlucht van Mohammed van Mekka naar Medina, het jaar waarop de mohammedanen hun tijdrekening laten beginnen).

Aansluitend hierop vond ik deze bron, die een hadith over deze soera becommentarieert. Kort gezegd komt het erop neer dat Mohammed in deze verzen een verbazende profetie uitspreekt, die uitgekomen is, rekening houdend met de filologische interpretatie van het woord dat hierboven vertaald is met 'enkele': dit kan slaan op een periode van 3 tot 9 jaar.

Je wordt wat duizelig van de geschiedenis van de troepenbewegingen van de Perzen en de
Byzantijnen. Het lijkt alsof de Byzantijnse keizer en zijn generaals nauwelijks thuis geweest zijn met oorlogen op verschillende fronten tegelijk. En in een kleine 10 jaar tijd hadden de Joden in Jeruzalem het twijfelachtige genoegen driemaal veroverd te worden, waarbij de Byzantijnen het minst vriendelijk geweest schijnen te zijn. Nog recent werden ze daar aan Heraclius herinnerd, bij een vondst van 264 gouden munten met zijn beeltenis op. In 638 kreeg Jeruzalem dan weer de Arabieren als permanente inwoners over de vloer en het zou tot 1099 duren voor daar verandering in kwam.

Aan Heraclius herinneren ook enkele overleveringen , met name dat Mohammed brieven geschreven zou hebben aan alle belangrijke staatshoofden van die tijd. Over zijn brief aan de keizer van Byzantium doet deze site uitgebreid verslag. Terwijl de koning van Perzië een dergelijk schrijven verontwaardigd verscheurd had, zou Heraclius welwillend gestaan hebben en zich in het geheim bekeerd hebben tot de islam. Er zijn veel plaatsen waar ik dit gevonden heb, maar uit welke hadith het verhaal komt heb ik tot nu toe niet achterhaald.

Rond 630 heeft Mohammed nog twee veldslagen willen/laten uitvechten met de Romeinen, waarvan hij de eerste (bij Moeta) bloedig verloor en de tweede (bij Taboek) niet doorging omdat er geen Romeins leger kwam opdagen.

Ik wil terzijde toch even Koran 18:83-98 signaleren waar het gaat over Dzoel Qarnain (de gehoornde). De naam wordt op allerlei manieren getranscribeerd. En het gaat niet over een Romein - vergeef me deze uitweiding - want het gaat over Alexander de Grote.
Ongelooflijk interessant hoe deze passage uit een Alexanderroman in de koran is binnengeslopen. En voor heel wat discussie heeft gezorgd onder mohammedaanse exegeten. Hier ook op een discussieforum, waar met handen en voeten wordt uitgelegd dat het niet over dé Alexander gaat. Er zijn overigens nog heel wat meer voorislamitische invloeden in de koran te vinden. Daarover vond ik hier een uitvoerige tekst, waaruit ik heel wat bijgeleerd heb.
----------------------
P.S. Hier een soort vervolg op dit bericht.