Iran: Plato's staat?

Of de huidige revolte in Iran zal leiden tot een revolutie, daar zijn analisten het niet over eens, maar de betogende mensenmassa's lijken toch wel een verbetering van de samenleving te verwachten van hun boegbeeld, Moussavi. En of dat een realistische inschatting is durven diezelfde analisten te betwijfelen, want Moussavi is een trouwe aanhanger van de denkbeelden van die andere Moussavi, beter bekend als ayatollah Khomeini.

De man die in 1979 de grondwet van de Iraanse islamitische republiek invoerde zou zijn inspiratie bij Plato gehaald hebben. "Hij liet zich al van tijdens zijn religieuze studentenjaren in de heilige stad Qom inspireren door de Staat van Plato en de Theologia Aristotelis. Ze overtuigden hem van het concept van de wijze en deugdzame leider die zijn gemeenschap naar een beter leven zal gidsen. Die visie sluit aan bij de denkbeelden van al-Farabi (870-950) en Ibn Arabi (1165-1240), die de leider zien als een perfecte man zonder zonde, vol wijsheid en kennis van het goddelijke, kortom de viceregent van God op aarde." (C. Vuylsteke, DM 17/6 en bijv. ook hier en hier)

En ja, Iran kent inderdaad een strikte hiërarchie, zoals in Plato's staat. Bovenaan vind je de 'koning-filosoof/theoloog', met juist onder hem zijn Wachters, die absolute macht hebben op religieus en juridisch vlak. Daaronder wordt een 'democratie' geduld, zolang die in het spoor loopt van de hoogste Denker.

Door de eeuwen heen is er heel wat kritiek geuit op dit elitaire 'fascistische' staatsmodel van Plato. Ik heb De Staat nog eens schuins doorgekeken. Verander het woord 'filosofie' door 'godsdienst' of 'ideologie', en heel wat onaangename dictaturen uit de geschiedenis komen in het geheugen bovendrijven. Toch wil ik (als een positieve noot) een verrassende uitspraak citeren die in het Griekse mannenwereldje van toen niet vanzelfsprekend geweest moet zijn, en wil ik even mijn ergernis over de laatste zinsnede inslikken (niet de enige 'objectieve' bewering in het oeuvre van de meester ;-)

"Dan is er ook, mijn beste, in het bestuur van de staat geen enkele taak speciaal weggelegd voor de vrouw als vrouw of voor de man als man. In beide heeft de natuur haar gaven op gelijke wijze uitgestrooid, en zowel de vrouw als de man is door de natuur tot alle taken geroepen, al dient erkend te worden dat de vrouw in alle moet onderdoen voor de man." (Staat, V, 455 d-e)

En in verband met de opleiding van de vrouwen, samen met de mannen - hier over de sportbeoefening, die bij de Grieken naakt gebeurde:

Kleren uit dan! dat zal ook gelden voor de vrouwen van de wachters. Hun deugd zal immers hun kleren vervangen. (Staat, V, 457 a)

Deze citaten zijn ayatollah Khomeini klaarblijkelijk compleet ontgaan zo te zien aan zijn ideale islamitische republiek van nu.
.